Eigen boeken

Uitgegeven in mei 2023 bij De Bezige Bij (285 pagina’s).

Ondanks de welvaart op alle vlakken neemt de onrust in onze maatschappij toe. Elke tijd heeft zijn eigen onbehagen, dus rijst de vraag hoe wij onze samenleving kunnen typeren en op welke manieren zij ons als individu bepaalt. Welke verklaringen vinden we voor het onbehagen, bijvoorbeeld in de zorg, het onderwijs en de arbeidsorganisatie? Waarom hebben we het zo moeilijk met duurzame liefdesverhoudingen? In dit boek kies ik voor een wetenschappelijk onderbouwde analyse, wars van utopische oplossingen. Zicht krijgen op onze tijd kan helpen om na te denken over onze toekomst. Het besluit is dat we toe zijn aan bewuste ethische keuzes.

Boekpresentaties in Gent en in Amsterdam (filmfragmenten)

Uitgegeven in 2022 door Lemniscaat (Amsterdam), 79 pagina’s.

In 2021 kreeg ik de vraag of ik bereid was het essay te schrijven voor de Maand van de Filosofie 2022 over het thema ‘Intieme vreemden’. Het was een bijzonder aangename vingeroefening om deze paradox binnen het opgegeven aantal woorden uiteen te zetten. Tot mijn verrassing bracht mijn conclusie me bij Schrödinger en Freud, met een onderwerp waarvan beide heren stelden dat ze het niet begrepen, en ik dus ook niet: energie.

Samen met Sarah Vankersschaever. Uitgegeven in 2021 bij De Bezige Bij (Amsterdam), 272 pagina’s.

Tijdens een interview vertelde ik journaliste Sarah Vankersschaever dat ik geen emeritaatsviering wou, en al helemaal geen Liber amicorum. Waarop zij het voorstel deed mij te interviewen over mijn leven en werk. Dat leek me een goed idee, met als voorwaarde dat het accent op mijn werk zou liggen. Tweeëntwintig gesprekken later lag dit boek er. Het is een perfecte illustratie van de kracht van het luisteren, met dank aan Sarah.

Uitgegeven in 2020 bij De Bezige Bij (Amsterdam), 134 pagina’s.

Tijdens de lockdown vroeg ik me zoals iedereen af waar we naartoe gingen. Als uitgangspunt nam ik de drie klassieke vragen van Immanuel Kant en voegde er een vierde aan toe (Wat kunnen we weten? Wat moeten we vrezen? Wat mogen we hopen? Wat moeten we doen?), met als uitgangspunt dat de pandemie een onderdeel is van een veel groter probleem, de klimaatverandering. Nu we een aantal jaar verder zijn, kan de lezer zelf oordelen waar ik het juist voor had, en waar ik fout zat.

Uitgegeven in 2019 bij Prometheus (Amsterdam), 111 pagina’s.

Niet te verwarren met het gelijknamige handboek van 2002. ‘Nieuw Licht’ is een reeks geleid door Coen Simon en Frank Meester. Ze leggen een hedendaags denker een klassiek werk voor, met de vraag naar de relevantie voor onze tijd. Ik kreeg Michel Foucault voorgeschoteld, Geschiedenis van de waanzin in de zeventiende en achttiende eeuw, gepubliceerd in 1961. Het was een plezier om het te herlezen en te ontdekken dat de inhoud vandaag de dag zo mogelijk nog meer relevant is dan in 1961. Voor psychiaters en psychotherapeuten is een update van Foucaults theorie een eyeopener.

Uitgegeven in 2018, bij De Bezige Bij (Amsterdam), 336 pagina’s.

Na Identiteit en Autoriteit werd dit boek het sluitstuk van wat ik nooit als een drieluik bedoeld had, maar het achteraf bekeken wel geworden is. Het centrale onderwerp is de intieme verhouding tot onszelf en ons lichaam, met op de achtergrond maatschappelijke veranderingen en wetenschappelijke inzichten.

Uitgegeven in 2017 bij UVA, Vossiuspers, 25 pagina’s.

In 2017 had ik de eer de Kohnstammlezing te mogen geven in de Oude Lutherse Kerk in Amsterdam. Het boekje is de ruimere versie van de lezing, en werd enkel onder de aanwezigen verspreid.

Uitgegeven in 2015 bij Verlag Turia + Kant (Wenen), met een voorwoord door Jeanne Wolff-Bernstein, 97 pagina’s. Vertaald in het Duits.

In 2014 waren er uitgebreide herdenkingen van de eerste wereldoorlog. In het Sigmund Freud Museum, het huis waar Freud in Wenen woonde en werkte, ging in die context een studiedag door. Ik gaf een uiteenzetting over de verdwijning van het patriarchaat. Het boekje is de ruimere versie van de lezing.

Niet langer in druk.

Uitgegeven in 2015 bij De Bezige Bij (Amsterdam), 272 pagina’s. Vertaald in het Engels, het Duits, het Koreaans.

Bij het schrijven van Identiteit botste ik op de hedendaagse problemen met gezag. Dat onderwerp was te groot om erbij te nemen, bovendien begreep ik er te weinig van. Toen ik er mij op toelegde, werd duidelijk waarom autoriteit onder vuur ligt, en in welke gigantische transitie het Westen zich bevindt. Dit boek beschouw ik als mijn meest originele werk, met dank aan Hannah Arendt.

Uitgegeven in 2012 bij De Bezige Bij (Amsterdam), 271 pagina’s. Vertaald in het Engels, het Duits, het Koreaans.

In 2010 gaf ik een lezing in Nieuwpoort op de bijeenkomst van denktank Oikos: De effecten van een neoliberale meritocratie op identiteit en interpersoonlijke verhoudingen. De tekst werd overgenomen door Liberales, de website van de liberale denktank, en vervolgens gekozen tot essay van het jaar. Ik werkte de ideeën verder uit, en het werd een heus boek. De werktitel bleef behouden, kort en bondig: Identiteit.  Lezers vertellen me dat het hen op een andere manier doet kijken naar hun ervaringen op de werkvloer en dat het binnen de kortste keren een gespreksonderwerp wordt met hun collega’s.

Uitgegeven in 2012 door VUBpress, Academic and Scientific Publishers (Brussel), 53 pagina’s. Vertaald in het Frans.

In 2012 had ik de eer de Paul Verbraeken-lezing te mogen geven, in het Zuiderpershuis in Antwerpen. Dit boekje is de ruimere versie van de lezing. Ik was toen volop bezig met het uitschrijven van Identiteit, en dat is goed zichtbaar in de tekst – veel ideeën krijgen in dat boek een ruimere uitwerking.

Heruitgegeven in 2010 door De Bezige Bij (Amsterdam), met wat lichte herwerkingen in het tweede essay.

Uitgegeven in 2009 door De Bezige Bij (Amsterdam), 253 pagina’s.

Oorspronkelijk was dit boek bedoeld voor vakgenoten. Erwin Mortier las het manuscript en zei dat het best wel eens bij een breed publiek in de smaak zou kunnen vallen, op voorwaarde dat ik de volgorde van de hoofdstukken omkeerde. Een jaar later werd het mijn eerste boek bij De Bezige Bij. In Het einde van de psychotherapie neem ik de naïeve toepassingen van de ‘evidence based’-benadering in het veld van de psychotherapie op de korrel, en geef ik aan dat we op vlak van psychodiagnostiek de maatschappelijke veranderingen in rekening moeten brengen, net zoals we in de psychotherapeutische praktijk anders tewerk moeten gaan.

Uitgegeven in 2009 door Other Press (New York) met een voorwoord door Juliet Mitchell, 118 pagina’s.

Ik had al zeer vroeg door dat Freuds theorie over de vader niet spoorde met wat hij beschreef bij zijn patiënten. Dat was des te gekker, omdat de vader een sleutelfunctie inneemt in zijn oedipale theorie. Tot op zekere hoogte geldt hetzelfde voor Lacan. Beide auteurs zijn gaandeweg tot een heel andere invulling gekomen, iets wat veel te weinig bekend is. In dit boekje zet ik uiteen waar ze zich vergisten, wat de functie was van hun vergissing en hoe ze eindigden met inderdaad een heel andere invulling. Lees eerst het essay, en pas daarna de inleiding door Mitchell.

Niet langer in druk. Gratis downloadbaar

Samen met de betreurde Philippe Van Haute († 5 november 2022). Uitgegeven in 2006 door Boom (Amsterdam), 140 pagina’s.

De teneur van beide verhandelingen is dat Freuds theorie over het oedipuscomplex gedateerd is, en zelfs ten tijde van Freud onjuist was.

Niet langer in druk.

Uitgegeven in 2002 door Acco (Leuven), 419 pagina’s. Vertalingen in het Engels en het Fins.

Ik startte mijn carrière aan de universiteit in de nadagen van de antipsychiatrie. Niemand van de oudere professoren wou zijn vingers verbranden aan psychodiagnostiek, dus werd het naar mij doorgeschoven als de jongste van dienst. Tien jaar later was dit handboek het resultaat. In het eerste deel kijk ik kritisch naar psychodiagnostiek op zich. In het tweede deel werk ik een achtergrondstheorie uit die ik nodig acht om tot een bruikbaar diagnostisch onderzoek te komen. In het derde en laatste deel zet ik mijn diagnostisch systeem uiteen, gebaseerd op Freud, Lacan en de hechtingstheorie. De bedoeling is dat een diagnostisch verslag duidelijke aanwijzingen inhoudt voor de behandeling.

Niet langer in druk.

Uitgegeven in 2001 door Other Press (New York), 168 pagina’s.

Bundeling van Engelstalige artikels over psychoanalytische onderwerpen, gericht op een vakpubliek.

Niet langer in druk.

Uitgegeven in 1998 door Acco (Leuven), 207 pagina’s. Vertalingen in het Frans, Engels, Duits, Spaans, Sloveens, Slovaaks, Fins, Turks, Chinees.

Eind jaren tachtig hield de Wetenschappelijke Vereniging voor Vlaamse Huisartsgeneeskunde een studieweekend met als titel ‘Liefde in tijden van eenzaamheid’. Als spreker was ik betrokken bij de voorbereiding, en mijn lezing over seks en verlangen in de verhoudingen tussen mannen en vrouwen vormde de basis voor het eerste deel van dit boek. In het tweede deel heb ik het over het patriarchaat. In het laatste deel komt het moeilijkste onderwerp aan bod, de drift.

Uitgegeven in 1987 door Acco (Leuven), 263 pagina’s. Vertalingen in het Engels en het Spaans.

Freuds theorie is allesbehalve eenvoudig, je moet al heel veel tijd hebben om zijn evolutie te bestuderen en te begrijpen. In dit boek geef ik mijn visie op de belangrijke veranderingen in zijn denken. Als raamwerk maak ik gebruik van Lacans theorie over de vier discours.

Niet langer in druk.